Zomerthema: ‘Kunst in Sliedrecht’, standbeeld Jan Boer

door Peter Donk
SLIEDRECHT – Wat weten we van kunst in Sliedrecht? Of beter misschien…wat weten we niet? Sliedrecht24 belicht elke zondag in juli en augustus 2020 het verhaal achter een kunstwerk of object in Sliedrecht onder het motto ‘Kunst in Sliedrecht’. Het zijn soms kunstwerken die opvallen en aan de straatkant staan. Anderen zijn ‘weggestopt’ in parken of staan tussen bebouwing of in een plantsoen. In deze eerste aflevering op zondag 5 juli 2020 aandacht voor het standbeeld Jan Boer (1853-1933) bij het Van den Houte Willemsplein. 

Het beeld staat sinds 28 oktober 1984 in het plantsoen van het Van den Houte Willemsplein, niet ver van der Sliedrechtse haven. Jan Boer, op een sokkel van 2.85m. Het kunstwerk is gemaakt door Herman Norga, een Belgische beeldhouwer en bronsgieter destijds in Etikhove, een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Maarkedal. Het is aangeboden door het Onderling Fonds Sliedrecht. (Foto Hans van der Aa / Sliedrecht24)

Jan Boer uit Sliedrecht, geboren 12 oktober 1853, ging werken in de baggerindustrie. Hij werd uiteindelijk molenbaas bij het bedrijf L. Volker Azn. De vader van de later nog bekendere Adriaan Volker. Hij zag hoe soms zaken liepen en rond de eeuwwisseling maakte hij zich sterk voor sociale gerechtigheid. In Sliedrecht wordt hij de pionier van de ‘sociale gedachte’ genoemd. Hij was oprichter van de Werkliedenvereniging Algemeen Belang (1895, voor werklieden en kleine zelfstandigen), de vereniging ‘Draagt Elkanders Lasten’ (1899), het Onderling Fonds Sliedrecht (1903). Boer was aangesloten bij de Nederlands Hervormde Kerk, maar hij koos na een afsplitsing voor de meer vrijzinnige richting.

Tijd vooruit
Boer streefde met de Werkliedenvereniging Algemeen Belang naar betere leefomstandigheden (vaak in de wintermaanden) voor inwoners door onderlinge hulp en waar nodig bijstand. Hij deed dat in een tijd dat er geen stakingskas was. Boer stond bekend als bijzonder liberaal en was zijn tijd ver vooruit. Toen jaren later de vakbonden werden opgericht, is de werkliedenvereniging opgeheven. Wat overbleven waren de woningbouwvereniging en een begrafenisverzekering (geheten Vereniging Onderling Fonds Sliedrecht). Vergaderd werd er in die tijd schuin tegenover de Grote Kerk, bij café Van der Vlies (later bekend als café Schalk). 

Uitkering
Over de vereniging ‘Draagt Elkanders Laten’ (DEL) is weinig bekend. “Aangenomen kan worden dat deze vereniging meer een aangelegenheid was voor de arbeiders. De penningmeester was echter een oliehandelaar. De vereniging was eigenlijk een werklozenkas. Na één wacht week keerde de vereniging aan leden die zonder werk kwamen gedurende zes weken een uitkering uit”, schreef eerder het Reformatorisch Dagblad er destijds over. Het was volgens de krant een soort verzekering op coöperatieve basis tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid. De penningmeester was jarenlang Hendrik Komijn. In de volksmond werd DEL naar hem vernoemd en stond voor de Tweede Wereldoorlog bekend als „Het Oliebondje van Romijn”. Door de bezetters werd de vereniging in 1941 verboden en na de bevrijding is de vereniging geen nieuw leven in geblazen. 

Eer
Van Bouwvereniging Sliedrecht was Jan Boer voorzitter en de kracht achter de eerste woningbouwvereniging in het Baggerdorp. Ze bouwden onder andere in de wijk Oude Uitbreiding, aan de westzijde. Denk aan de Julianastraat. Niet gek dat het standbeeld in deze buurt is geplaatst. Het was het Onderling Fonds dat ter gelegenheid van het 80-jarig besloot de oprichter met een standbeeld te eren. In België werd het gemaakt door kunstenaar Herman Norga. In het bijzijn van familieleden van Boer werd het onthuld, een jaar na het jubileum is het beeld geplaatst, in 1984. Het staat nog altijd in het plantsoen van het Van den Houte Willemsplein. Het stond in de jaren ’80 van de vorige eeuw bekend als het grootste kunstwerk in de gemeente Sliedrecht. Naar grote baggeraars waren straten vernoemd, maar voor Jan Boer was er tot dat moment nog niets. 

Dit artikel verdient mogelijk nog een extra aanvulling. Weet je meer over (de komst van) het kunstwerk, de plaats of een anekdote? Schroom niet en plaats jouw reactie onder dit bericht. 

Zoals Gijs van Harskamp deed. Hij stuurde onderstaande foto en schreef er bij: In de Hal van de Karekiet maakte kunstenaar Johan Huijzer deze afbeelding. Jan Boer geflankeerd door een werker met een Baggerbeugel en veldfles én een foekepotspeler. Op de achtergrond de Grote Kerk, het raadhuis en Royal IHC. 

In deze serie verschenen ook de volgende artikelen:
– Zomerthema: ‘Kunst in Sliedrecht’, standbeeld de Baggeraar
– Zomerthema: ‘Kunst in Sliedrecht’, kunstwerk Geloof/Hoop/Liefde