SLIEDRECHT – Verschillende watertorens die de Dordtse architect Jan Schotel (1845-1912) heeft ontworpen, hebben al jaren een herbestemming als woning als kantoor. Schotel heeft ook de Sliedrechtse watertoren getekend, die in 1886 is gebouwd en nu zwaar in verval is. De bouwval baart de politiek zorgen. Is de watertoren nog te redden?
Dit is een foto die we woensdag 11 april 2018 maakten. Net als vorig jaar begin april, namen we ook nu weer een kijkje bij de watertoren. Deze verkeert in zeer slechte staat. (Foto Peter Donk / Sliedrecht24)
Omdat al vele jaren ‘de zaai’ het terrein waar de watertoren staat niet wordt bijgehouden of tot planontwikkeling wordt gekomen op het watertorenterrein wordt er ook niets gedaan aan de watertoren. Het bouwwerk is geen officieel monument, maar wel kenmerkend voor Sliedrecht. Het terrein is in eigendom van Guis en normaal niet toegankelijk. De watertoren heeft een hoogte van 28,5 meter en heeft één waterreservoir van 250 m³, maar dat alles is nu een bouwval. Ooit gebouwd in het jaar dat de waterleiding werd aangelegd. Daarvoor was men aangewezen op regen-, sloot- en rivierwater. Aan de waterleidingbuizen in de dijk werden toentertijd ook brandkranen aangesloten.
Bezorgd
Wethouder Hans Tanis zegt over de watertoren: “In de huidige samenwerkingsovereenkomst is de watertoren een onderdeel van het plan. De ontwikkelaar is zoals bekend bezig met de aanpassing van het plan, waardoor er naar verwachting een plan komt dat meer past bij de omgeving. De positie van de watertoren is uiteraard ook een punt van discussie. Het college maakt zich ook zorgen over de staat van het gebouw. We nemen dit zeker mee in de besprekingen met de ontwikkelaar. Het gebouw is echt van historische waarde voor Sliedrecht.”
Tekst gaat verder onder gedicht.
Via Joop Hartog (bron: ‘Sliedrecht, Wijk A door de jaren heen’, uitgave: Historische Vereniging Sliedrecht) Rijm van Dirk Boon, machinist op de watertoren van 1965 – 1975, naar aanleiding van het leeglopen van de watertoren in 1975.
De Watertoren
Stil sta ik met mijn grijze kop te staren
en vraag mij af wat ik toch fout deed of verkeerd.
Dat men mij blijkbaar niet meer kan waarderen
dat heeft mijn stenen hart toch wel bezeerd.
‘k Heb je gelaafd, jou met je grijze haren
toen je nog baby was en op je moeders schoot
nog droomde, ja waar blijven toch de jaren,
nu is mijn kop zo hol als was hij dood.
Sinds 1888 gaf ik je te drinken,
duizenden liters stroomden door mijn kop.
Heel ’t baggerdorp kan daar wel in verzinken,
maar nu is dan mijn laatste druppel op.
Men heeft mij van mijn vracht verlost die ik in liefde torste.
Een vreemde toren voert nu jullie water aan,
maar niemand kan vermoeden wat het kostte
toen ik de laatste druppel door mijn lichaam voelde gaan.
Nu ben ik oud en afgedankt, dat kan gebeuren.
Zo komt voor ieder van ons eens de tijd dat hij moet gaan;
één vraag nog en dan zal ik niet meer zeuren
laat mij toch nog een poosje aan het Zaaigat staan.
Zorgplicht
Een jaar geleden schreef Sliedrecht24 dit artikel ‘Watertoren steeds meer in verval’ en de watertoren zat in onze zomerserie ‘Terug naar toen‘. Het is tenslotte een stukje cultuur en een bekend gebouw in Sliedrecht. Hoewel de politieke partijen niets kunnen doen omdat het terrein particulier bezit is, klinkt ook in hun woorden bezorgdheid. Lokale politieke partij Slydregt.NU wil dat de watertoren blijft bestaan: “Wij vinden wel dat de watertoren behouden moet blijven, omdat het beeldbepalend is voor Sliedrecht”, zegt fractievoorzitter Mark Jongeneel (Slydregt.NU). D66 denkt dat nog een stapje verder kan worden gegaan. “Het college zou zich kunnen afvragen of de eigenaar van het terrein en daarmee ook de watertoren gewezen zou kunnen worden op zijn zorgplicht. Ik denk daarbij aan de maatregelen die burgemeester Wouter Kolf van de gemeente Dordrecht neemt op een eigenaar, die zijn pand verwaarloost”, zegt fractievoorzitter René de Munck (D66), die zich ook afvraagt welke rol de raad hierin kan spelen.
Langslepend dossier
De PvdA noemt de watertoren ‘voor iedere Sliedrechter een visueel baken wat hoort bij Sliedrecht’. Fractievoorzitter Anton van Rees: “Een aanvraag voor een sloopvergunning zou de gemoederen zeker bezighouden. De watertoren is in eerdere plannen steeds geïntegreerd en dat hoop ik toch echt ook in nieuwe plannen terug te zien. Maar dan moet het terrein niet nog eens tientallen jaren er zo troosteloos bij blijven liggen.” Dan zal volgens Van Rees de tand des tijds zijn tol eisen en de watertoren uit ons dorp verdwijnen. Ook de liberalen zien de watertoren graag behouden. “De verantwoordelijkheid om wat aan de staat van onze iconische watertoren te doen, ligt in de eerste plaats bij de eigenaar, de projectontwikkelaar dus. Dit laat tevens zien dat het zaak is om nu daadwerkelijk beweging te brengen in het slepende dossier van het watertorenterrein”, reageert raadslid Sjors van Wijngaarden (VVD). Ook de SGP-ChristenUnie, PRO Sliedrecht en CDA zijn om een reactie gevraagd.
Samenspraak
De conditie van de watertoren uit 1886 is volgens de Historische Vereniging Sliedrecht niet al te best. “Het is mij niet bekend of er een bouwkundig rapport bestaat van de huidige watertoren. Of de watertoren ooit nog in oude glorie hersteld zal gaan worden hangt af van toekomstige ontwikkeling van het terrein. Dit is een zaak van de eigenaar van het terrein, inclusief eigenaar van de watertoren en samenspraak hierover met de gemeente Sliedrecht”, zegt Remco van de Ven namens de Historische Vereniging Sliedrecht.
Afgekeurd
Van de Ven kan zich nog wel de geschiedenis van het terrein herinneren. Van de Ven: “Naar mijn inschatting is het watertorenterrein eind 1980, begin 1990, eigendom geworden van de heer Guijs, kantoorhoudend in Hardinxveld-Giessendam. In 1994/1995 werd een plan gepresenteerd voor bebouwing met appartementen. Dit plan is afgekeurd door het zogenaamde ‘Quality Team’ van Drechtsteden. Daarna werd een plan gepresenteerd door Bureau West Acht (Adriaan Geuze). Dit plan ondervond weerstand bij de gemeenteraad van Sliedrecht, gebaseerd op de massaliteit en de hoogte van de voorgestane bebouwing.” Na enkele pogingen tot aanpassing en of wijziging is het stil geworden.
Verwaarloosd en er zijn geen plannen mee (althans niet bekendgemaakt). Hij staat op particulier terrein en dus heeft de gemeente er geen invloed op. De Sliedrechtse watertoren is een bouwval en in slechtste staat. (Foto Peter Donk / Sliedrecht24) pic.twitter.com/s475cgzK1A
— Sliedrecht24 (@Sliedrecht24) April 12, 2018
Ik begrijp best dat er mensen tegen een boerenhuis of nachtclub bezwaar maken. Maar horeca kan tot een leuke boost opleveren. Wil de eigenaar niet verkopen? Of een woning in combinatie met.
Dit had ook een mooie watertoren kunnen zijn met gebouwen (huizen e.d.) er om heen. Met mooie groenpartijen en een aanlegsteiger voor pleziervaart. Of leuk haventje met een restaurant…..! Nu is het daar een achterbuurt! !
De gemeentelijke overheid heeft volgens wonen en welstand welstandcriteria excessen de mogelijkheid om dit aan te pakken. Durven zij dat ook?
Geciteerde tekst uit de nota “wonen en welstand”
WELSTANDSCRITERIA EXCESSEN
Van een exces is sprake als het uiterlijk van een bouwwerk sterk afwijkt van wat in de omgeving gebruikelijk is en daarmee onevenredig afbreuk doet aan de omgevingskwaliteit. Dit kan voorkomen als een bouwwerk in afwijking van de vergunning wordt gebouwd. Ook vergunningvrij bouwen kan leiden tot een exces. Ook bouwwerken waarvoor geen vergunning hoeft te worden aange- vraagd moeten immers aan minimale welstandseisen voldoen.
Volgens de wet kunnen burgemeester en wethouders de eigenaar van een bouwwerk dat ‘in ernstige mate in strijd is met redelijke eisen van welstand’ aanschrijven om die strijdigheid op te heffen. Daarbij geldt, dat er eerder spra- ke is van strijdigheid naarmate een bouwwerk meer zichtbaar is vanuit de openbare ruimte en is een bouwwerk in een bijzonder gebied eerder een exces dan een bouwwerk in een gewoon gebied. Een aanbouw aan de achterzijde van een woningin een gesloten bouwblok is bijvoorbeeld minder van invloed op het aanzien van de gemeente dan een aanbouw aan een zijgevel van een vrijstaande woning aan één van de hoofdwegen. Volgens de wet moeten de criteria hiervoor in de welstandsnota zijn opgenomen. De hieronder opgeno- men criteria bij excessen zijn niet bedoeld om de plaatsing van het bouwwerk tegen te gaan.
Criteria bij excessen
De gemeente hanteert het uitgangspunt, dat er sprake moet zijn van een buitensporigheid in het uiterlijk die ook voor niet-deskundigen evident is en die afbreuk doet aan de ruimtelijke kwaliteit van een gebied. Daarbij worden onderstaande criteria gehanteerd in samenhang met de gebieds- of objectbe- schrijving en de algemene criteria:
• geentegroveinbreukenopwatindeomgevinggebruikelijkis(ziedaarvoorde gebiedsgerichte welstandscriteria)
• hetbouwwerkmagnietleidentothetvisueeloffysiekvanzijnomgevingafslui- ten van het landschap, een perceel of ander bouwwerk (wat bijvoorbeeld het geval kan zijn bij gesloten erfafscheidingen in het buitengebied)
• bijaanpassingvaneenbouwwerkmoetendearchitectonischebijzonderheden redelijkerwijs intact blijven (onzorgvuldig zijn bijvoorbeeld het ontkennen of vernietigen van architectonische bijzonderheden door bijvoorbeeld het plaat- sen van een reclame voor ramen of het deels wegbreken van siermetselwerk en lijsten bij kozijnwijzigingen)
• bijaanpassingvaneenbouwwerkmoetendearchitectonischebijzonderheden redelijkerwijs intact blijven (onzorgvuldig zijn bijvoorbeeld het ontkennen of vernietigen van architectonische bijzonderheden door bijvoorbeeld het plaat- sen van een reclame voor ramen of het deels wegbreken van siermetselwerk en lijsten bij kozijnwijzigingen)
• geen armoedig materiaalgebruik of toepassing van felle, contrasterende kleu- ren (van een initiatiefnemer verwacht de gemeente enige terughoudendheid en materiaal- en kleurgebruik dat niet uit de toon valt in de omgeving)
Vergunningsvrije bouwwerken die voldoen aan de welstandscriteria voor klei- ne plannen voldoen in elk geval aan redelijke eisen van welstand.
• geen opdringerige reclames
Wie heeft de toren van binnen en van bovenaf gezien? Ik wel en hoop dat die ervaring mag blijven. En dan misschien nog wel in een nieuwstaat zonder dovenpoepen en een touw waarmee je naar boven moet en een houten trap die bijna instort.
Onteigenen die grond, en een mooi recreatie gebied van maken. Dan heeft heel sliedrecht er iets aan.
Wat triest om te zien. Waar ik nu woon stak de gemeente ruim een ton in het schilderen van de toren, terwijl deze in particuliere handen is, hier zien ze wel het belang van een beeldbepalend pand. Watertoren Oostburg, gemeente Sluis, beslist geen rijke gemeente. Ook de Middenstand investeerde er in…een tip voor het Sliedrechtse bedrijfsleven?
Mooi gedicht trouwens!
Oud lelijk ding, gaat ook zonder onderhoud ons allemaal nog overleven. Slopen en mooie huizen zetten.
Peter Donk, als voorzitter van de Sliedrechtse monumentencommissie bedank ik je voor je waarschuwende artikel.