SLIEDRECHT – De gemeenteraad van Sliedrecht moet zich pro-actiever opstellen, vindt de Rekenkamer Sliedrecht. Die deed onderzoek op verzoek van de raad naar het sturen op grote projecten in de gemeente Sliedrecht. Doel van het onderzoek is om ‘inzicht te bieden aan de raad in de beleidskaders voor en de praktijk van rolneming bij grote projecten in Sliedrecht en de raad handvatten bieden om de kwaliteit van de rolneming waar nodig te verbeteren’. De gemeenteraad bespreekt het rapport maandag 5 oktober 2020 in een beeldvormende vergadering.
De centrale vraag die met het onderzoek beantwoord is, was welke informatie vraagt en ontvangt de gemeenteraad van Sliedrecht om grip te houden op grote projecten en welke verbetermogelijkheden zijn er? De Rekenkamer Sliedrecht komt met een aantal conclusies en aanbevelingen. (Archieffoto Peter Donk / Sliedrecht24)
Tijdens een rondje langs de fracties woensdag 20 en donderdag 21 november 2019 en de consultatieworkshop woensdag 27 november 2019, heeft de rekenkamer van Sliedrecht met de gemeenteraad gesproken over mogelijke onderzoeksonderwerpen voor het jaar 2020. Tijdens deze bijeenkomsten gaven verschillende raadsleden aan het soms lastig te vinden om als gemeenteraad sturing te geven aan grote projecten. Een veelgenoemd voorbeeld van een groot project waar raadsleden onvoldoende grip op ervaren, was het herinrichtingsplan Burgemeester Winklerplein. De rekenkamer besloot daarom in 2020 een onderzoek naar sturing op grote projecten uit te voeren.
Vrijblijvend
Nu komt de Rekenkamer Sliedrecht met conclusies en die zijn naar de gemeenteraad soms niet mals. De sturingskaders voor grote projecten zijn niet eenduidig. Als voorbeeld de kaders voor (sturing op) grote projecten zijn volgens de onderzoekers niet in één document omschreven. De gemeente Sliedrecht kent geen breed kaderdocument, zoals een kadernota of beleidsnotitie, dat specifiek is opgesteld voor (sturing op) grote projecten. Daardoor beschikt de gemeenteraad volgens de Rekenkamer niet over een eenduidig kader op basis waarvan effectief kan worden gestuurd. vorm van een structuurvisie of ontwikkelvisie, maar deze documenten worden respectievelijk gezien als vrijblijvend en niet doorleefd binnen de gemeente, of zijn nooit ter stemming gekomen in de raad.
Onvoldoende helder
Projectinformatie is niet altijd voldoende hanteerbaar voor de raad. Ondanks het navolgen van de kaders constateert de Rekenkamer dat er knelpunten bestaan in de informatievoorziening aan de raad. Zo is de informatieverstrekking via het informatiesysteem Ibabs niet altijd even inzichtelijk. Informatiebrieven over grote projecten bevatten vaak zo veel (specifieke) informatie dat niet altijd helder is welke informatie relevant is en welke niet. Daarnaast leidt de informatievoorziening aan de raad in de vorm van informatiebrieven en bijpraatsessies niet altijd tot voldoende helderheid over de voortgang van projecten. Een goede informatievoorziening vereist volgens de Rekenkamer Sliedrecht duidelijke afspraken en een proactieve houding van zowel het college als de raad. Op dit moment lijkt de informatievoorziening in sommige gevallen onvoldoende helder voor de raad. Er is onvoldoende duidelijkheid over de relevantie van bepaalde informatie en het vertrouwelijke of geheime karakter van bepaalde verstrekte informatie.
Dubbele rol
De gemeente beoogt een faciliterende rol bij grote projecten, maar die rol is niet bij alle projecten eenduidig. De nota grondbeleid gaat in op de rol die de gemeente wil spelen bij projecten en welke instrumenten hiervoor worden gebruikt. Daaruit wordt duidelijk dat de gemeente een facilitaire rol wil aannemen bij gebiedsontwikkeling. Dit houdt in dat de gemeente niet zelf een actief grondbeleid wil voeren, maar externe initiatieven tot ontwikkeling wil stimuleren en begeleiden als procesregisseur. Het blijkt echter dat de gemeente in verschillende projecten een verschillende rol op zich neemt en soms ook een dubbele rol heeft. Waar bij het ene project de gemeente actieve grondpolitiek voert, gebeurt dit bij een ander project niet. En waar de gemeente bij het ene project veel ruimte laat aan de ontwikkelaar(s), heeft de gemeente bij het andere project de neiging om zelf een rol als ontwikkelaar te spelen. De Rekenkamer Sliedrecht concludeert dat deze situatie ten dele voortkomt uit het ontbreken van eenduidige (sturings-)kaders bij grote projecten. Daardoor blijft zowel binnen de gemeente als bij externen te vaak onduidelijkheid bestaan over de precieze rol van de gemeente en de daarbij behorende verwachtingen.
Weinig ruimte vernieuwing
Er is weinig ruimte voor proactieve vernieuwing. De gemeente worstelt met een aantal complexe langer lopende projecten uit het verleden, die een flinke claim leggen op de gemeentelijke middelen en veel aandacht vragen van het college, de ambtelijke organisatie en de raad. Doordat er veel tijd en moeite wordt gestoken in het afronden van deze langer lopende projecten, is er minder ruimte voor actieve vernieuwing bij andere projecten. Dat is jammer, aangezien de wil tot actieve vernieuwing aanwezig is bij het college, de ambtelijke organisatie en de raad. Dit wil overigens niet zeggen dat actieve vernieuwing niet plaatsvindt. Duidelijk geworden is dat bij meerdere projecten een andere aanpak heeft geleid tot een effectievere sturing en resultaten.
Onvoldoende in staat
De raad blijkt verder onvoldoende in staat om grip te krijgen en te houden op de voortgang van grote projecten. De gemeenteraad van Sliedrecht heeft geen gedeelde visie over de sturing op grote projecten. Daardoor is de raad onvoldoende in staat om op een effectieve manier te kunnen monitoren door middel van de beschikbare instrumenten: de begroting, de jaarrekening en de raadsinstrumenten. Hoewel de gemeenteraad volgens de Rekenkamer Sliedrecht met regelmaat technische vragen aan het college stelt over grote projecten en het gesprek over grote projecten regelmatig wordt gevoerd, blijkt de raad onvoldoende in staat om grip te krijgen en te houden op de voortgang van die grote projecten. Dat is volgens de Rekenkamer Sliedrecht een onwenselijke situatie, die gegeven de context rondom langer lopende projecten en politieke meningsverschillen niet eenvoudig kan worden verholpen. In de aanbevelingen gaat de Rekenkamer in op de diverse verbetermogelijkheden.
Op één lijn
Dat leidt tot een reeks aanbevelingen in het 24 pagina’s tellende rapport. Focus op beleid en grote lijnen van grote projecten, zet in op mijlpalen en tussentijdse bijsturing bij de uitvoering, grijp het momentum van de omgevingsvisies voor nieuwe sturingskaders, kies voor een eenduidig systeem van projectmanagement en zet in op het verder doorontwikkelen en professionaliseren. Ook het College van B & W heeft inmiddels gereageerd. Volgens hen sluiten de aanbevelingen van het rapport aan bij de strekking van de Kadernota 2021. De conclusies van de Rekenkamer Sliedrecht zegt het college ook te hebben en in een brief aan de Rekenkamer Sliedrecht zegt het college dat de Kadernota 2021 een vertrekpunt kan zijn. Het college zegt graag met de raad in gesprek te gaan. De Rekenkamer Sliedrecht komt dus maandag 5 oktober 2020 langs.
Hier is de vinger op de zere plek gelegd. Mooie kans om het anders aan te pakken. Ik wens de raad veel succes en het college veel openheid en helderheid toe. Misschien nog een toevoeging:
Een vernieuwing of verandering is pas goed als niet alleen de raad maar ook de gewone sterveling het begrijpt. Dus geen wollige volzinnen met ambtelijke wazigheid maar gewoon plannen helder uitleggen.
En vooral: niet eerst iets afbreken en daarna wellicht met mooie plannen komen of het nu een gebouw is of een speelplaats.
Ik kijk uit naar de vergezichten met onderbouwing.