door Peter Donk
SLIEDRECHT – Het monument van de Merwedegijzelaars aan de Adriaan Volkersingel is woensdagmorgen 17 mei 2023 overgedragen aan leerlingen van groep 6b van de Anne de Vriesschool aan locatie Deltalaan. Zij beten het spits af met de adoptie van dit monument, waar verschillende mensen het woord voerden. Op deze zonnige morgen was er een goede opkomst. Onder de aanwezigen nabestaanden van de Merwedegijzelaars en het College van B & W.
Woensdagmorgen vond de de officiële overdracht van het project ‘adopteer een monument’ plaats. Dat project is een initiatief van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. (Foto Peter Donk / Sliedrecht24)
De Anne de Vriesschool was niet de enige die interesse toonde voor adoptie. Verschillende Sliedrechtse basisscholen lieten deze belangstelling weten. De adoptietaak wordt ieder jaar overgedragen aan een andere groep en/of school. Het doel van de adoptie is leerlingen vertrouwd te maken met het verhaal van de Merwederazzia en hen te leren begrijpen welke dilemma’s er in een oorlog kunnen spelen, leerlingen meer inzicht te geven in de wezenlijke waarden van het begrip vrijheid en leerlingen inzicht te geven in de historische en hedendaagse ontwikkelingen die een bedreiging vormen voor de fundamentele waarden van ons democratisch systeem.
Tekst gaat verder onder tweet.
Sprekers woensdagmorgen bij het monument van de Merwedegijzelaars #tweetbijartikel #onlinekrantSliedrecht24 (Foto's Peter Donk / Sliedrecht24) pic.twitter.com/idx1OK9WZF
— Sliedrecht24 (@Sliedrecht24) May 17, 2023
Inktzwarte dag
Directeur Karin Groenewegen van de Anne de Vriesschool leidde de ceremonie. Zij en een docente van de school, juf Jacqueline Advocaat, waren ook nabestaanden van een Merwedegijzelaar en vertelden hun verhaal. Enkele leerlingen droegen een zelfgeschreven gedichten voor. Nabestaande, initiatiefnemer van het monument en beheerder van de website Merwedegijzelaars Anja van der Starre ging terug dinsdag 16 mei 1944 en sprak van een inktzwarte dag, de dag van de Merwederazzia. “Het leven voor veel families in Sliedrecht en omstreken zou daarna nooit meer hetzelfde zijn. Alle toegangswegen naar het dorp zijn die ochtend al vroeg afgezet. Zo kunnen de Duitsers rustig hun werk doen: namelijk het gijzelen van alle jonge mannen in de leeftijd van 18 tot en met 25 jaar. Deze onschuldige jongens moeten boeten voor de daad van het verzet een week eerder. In Sliedrecht zijn rond de 300 jonge mannen en ook elf wat oudere mannen opgepakt. De grote groep jonge mannen wacht op het plein bij de kerk de hele dag op wat zal volgen. Niemand mag naar hen toe. Ze krijgen geen eten. Geen drinken. In de avond rijden er overvalwagens voor; iedereen wordt ingeladen en afgevoerd. In Sliedrecht wordt het stil. Vele families blijven in verwarring en grote onzekerheid achter”, beschreef Van der Starre de situatie van toen.
Nummer
Onder de sprekers was ook burgemeester Jan de Vries (CDA). Hij keek naar de leerlingen, toen hij vertelde dat de gevangen genomen mannen allemaal een nummer kregen van de Duitse bezetter. “Je moet je voorstellen dat als jij straks naar groep 7 gaat, dat je voortaan alleen maar een nummer hebt en geen naam meer. Dat als de juf jou roept, dat ze dan nummer 16 of 21 roept. Dat je een nummer op je shirt krijgt, ook omdat je je eigen kleding niet meer mag dragen. Dat je niet meer genoemd wordt bij de naam die jouw ouders jou met liefde gaven, maar alleen met een nummer”, sprak De Vries.
Familie
Kortgeleden was De Vries in Kamp Amersfoort. Toen zag hij de plaats waar de gevangenen binnenkwamen, hun kleding moesten uitdoen, kampkleding en klompen kregen en kaalgeschoren werden. “Ik ging daar op zoek naar een andere Sliedrechtse jongen Aart Korevaar. Gevangene nummer 1120. Aart was 18 jaar toen hij door de Duitsers op 16 mei 1944 werd opgepakt. Aart was een oom van mijn vrouw. De Vries: “Jullie kunnen je voorstellen dat het voor ons heel indrukwekkend was om in Kamp Amersfoort te zijn. Op die plek waar honderden Sliedrechtse mannen en dus ook de oom van mijn vrouw gevangen hebben gezeten. Sommigen, zoals ook Aart Korevaar, mochten na een aantal weken weer naar huis.”
Tekst gaat verder onder tweet.
De adoptie van het monument Merwedegijzelaars. Met officiële momenten en een minuut stilte. (Foto's Peter Donk / Sliedrecht24) #tweetbijartikel #onlinekrantSliedrecht24 pic.twitter.com/nsXGO2s7pl
— Sliedrecht24 (@Sliedrecht24) May 17, 2023
Levende herinnering
Sinds 3 oktober 2020 heeft Sliedrecht een monument voor de Merwedegijzelaars aan de Adriaan Volkersingel. Het monument is onderdeel van een drieluik. De andere beelden staan in de gemeentes Altena (Werkendam) en Hardinxveld-Giessendam. Het monument herinnert aan de slachtoffers van de vergeldingsrazzia van 16 mei 1944. De Vries: “Door dit monument te adopteren blijven jullie en alle inwoners van Sliedrecht de Merwedegijzelaars herinneren. Hun naam, hun verhaal en hopelijk ook hun gezicht. Op het monument staat ook een man met een gezicht. Als jullie goed kijken, zie je dat je deze maar voor de helft ziet. De kunstenaar wil zo laten zien dat de Merwedegijzelaars het heel moeilijk hebben gehad, veel pijn hebben geleden, iets hebben verloren en door hun gevangenschap veranderd zijn.
Nooit gewoon gaan vinden
Wat we volgens Van der Starre kunnen leren van de geschiedenis van de Merwedegijzelaars, is dat verzet ook een keerzijde kan hebben. Van der Starre: : “Dat het belangrijk is altijd verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen daden, maar ook dat het van belang is te leren om met compassie en mededogen naar je medemens te kijken.
Naast elkaar proberen te gaan staan in plaats van tegenover elkaar; het oordeel loslaten. Alleen dan kunnen we in vrijheid met elkaar blijven samenleven.” Leven met oorlog verandert mensen. Het verandert mensen voor de rest van hun leven. “Dat was zo in de Tweede Wereldoorlog. En dat geldt ook vandaag voor de Oekraïners, voor de Soedanezen en voor alle andere slachtoffers van oorlogen. Dat geldt zeker ook voor kinderen die leven met oorlog. Leven met oorlog moeten wij daarom nooit gewoon gaan vinden. Door dit monument te adopteren is dat ook jullie boodschap. Wij willen geen oorlog meer. Nooit meer oorlog, niet in Nederland en wereldwijd niet. Ik hoop dat jullie samen met mij en alle andere Sliedrechters blijven strijden voor vrede en vrijheid”, aldus De Vries.
Tekst gaat verder onder foto.
Het officiële gedeelte werd afgesloten met een kranslegging. Hier gebeurt dat namens het bestuur van de gemeente Sliedrecht door wethouder Cees Paas (SGP-ChristenUnie) en burgemeester Jan de Vries (CDA). (Foto Peter Donk / Sliedrecht24)