In de laatste dagen van het jaar 2016 blikt een aantal (oud-)inwoners van Sliedrecht terug op het jaar 2016 en natuurlijk vooruit naar het komende jaar, 2017. Hoe beleefden zij dit jaar? Wat zijn de verwachtingen? Vandaag: Thomas van der Es, geboren in Sliedrecht en boswachter in Nationaal Park De Biesbosch.
De visarend in de Biesbosch. (Foto Thomas van der Es / Staatsbosbeheer)
Een buitengewoon mooi 2016.
Het loopt tegen het eind van het jaar en ook als boswachter kijk ik achterom. Wat bracht 2016? Volgens mij gaat dit jaar de Biesbosch-boeken in, als het jaar van de eerste broedende visarend voor Nederland. Een daverend succes en volgens mij een direct gevolg van de recente uitbreidingen van de deltanatuur in het kader van ‘Ruimte voor de Rivier’. Dit broedgeval is voor mij erg bijzonder, omdat er nogal een lange aanloop voor nodig was.
Sinds 1996 overheerst het geluid van piepende shovels en grommende kranen in alle hoeken en gaten van de Biesbosch. Na de hoge waterstanden van 1993 en 1995 vinden er grote veranderingen plaats. Er is behoefte aan zware zeeklei om de dijken te verzwaren en de rivieren Nieuwe-Merwede en Beneden-Merwede moesten meer stroomruimte krijgen bij hoge afvoeren. Ook in Sliedrecht kwam het bijna tot evacuaties halverwege de jaren’90. Ik besefte , toen als 8 jarig natuurfreakje, nog niet dat dit uiteindelijk zo positief zou uitpakken voor de Biesbosch-natuur. Landbouwpolders als de Korte-en Lange Ambacht & de Ruigte Bezuiden de Peerenboom gaan op de schop.
Rond 2000 zie ik boven Sliedrecht lintjes lepelaars overvliegen en in de nazomer cirkelen er visarenden boven onze tuin in de Middenveer, praktisch tegenover de nieuwe Biesbosch-natuur. Ook aan de ‘Brabantse overkant’ veranderd de wereld snel. Met klasgenootjes fiets ik, tijdens de zomervakanties, via de Baanhoekbrug richting de Kop van het Land. Aldaar pakken we de veerpont richting de Spieringpolders en Polder Maltha. Vooral de maand augustus was het daar goed toeven. We zagen meerdere visarenden die op doorreis waren richting Afrika. Gekscherend fantaseren we over broedende visarenden in ‘onze’ Biesbosch.
In 2001 verschijnen er kunstnesten in de hoogspanningsmast van Polder Maltha. Mijn huidige collega boswachters van Staatsbosbeheer worden blijkbaar ongeduldig en proberen de visarend uit te dagen om in de Biesbosch te komen broeden. Het wil maar niet lukken en vlotten. Akelig genoeg is het niet de visarend die in de korf kruipt, maar een gakkend paartje nijlganzen.
In 2006 loop ik stage bij boswachter Jacques van der Neut. Ik ben inmiddels gestart met de opleiding Bos-en Natuurbeheer. Ik ben behoorlijk onder de indruk van de projecten die spelen. Nog meer uitbreidingen van de Biesbosch-natuur, allen in sneltreinvaart uitgevoerd, in verband met waterveiligheid. Tijdens mijn stage zie ik toenemende aantallen zilverreigers, lepelaars en zelfs een ‘buurtende’ zeearend. In 2008 wordt ik boswachter bij Staatsbosbeheer in de Biesbosch. Ieder jaar komen er weer nieuwe records voorbij.
In 2012 broeden er voor het eerst zeearenden en in 2014 vind ik ,bij toeval, het eerste zelfgebouwde nest van een visarend in Biesbosch. Zou het dan toch gaan gebeuren? In 2015 zien we twee koppels visarenden de zomer doorbrengen in het gebied. Ze vliegen met takken, paren wat en bouwen diverse nesten. In maart van 2016 begint het echt flink spannend te worden. Twee paartjes visarend, waarbij de hormonen in de rondte gieren, gaan verder met hun bouwsels. In april wordt duidelijk dat er een vrouwtje horizontaal in de broedhouding ligt in een krakkemikkig boomnest. Spanning alom!
Ik sta vanaf dat moment alle grote landelijke media te woord. In mei neem ik zelfs een kijkje met minister Melanie Schultz van Haegen en Jochem Myjer bij het prille paar. De visarenden zijn hot! In Juni werd duidelijk dat er gevoerd wordt door de volwassen vogels en in augustus slaat de eerste jonge visarend in Nederland geboren zijn vleugels uit. Een historisch moment en weer staan de kranten er vol van. Het is jarenlang onrustig geweest in de Biesbosch, maar de Nieuwe Biesbosch die ontstaan is wordt door steeds meer mensen erkend als waardevol natuurgebied. De visarend als boegbeeld van grootschalige deltanatuur is voor mij het hoogtepunt van 2016.