Fracties spreken zich uit over Nota stedenbouwkundige transformatie

door Peter Donk
SLIEDRECHT – Verdichting. Het stond maandagavond 30 oktober 2023 weer op de agenda van de Sliedrechtse gemeenteraad. In een oordeelsvormend vergadering werd erover gesproken, kort nadat enkele inwoners hun grieven nog eens hadden geuit. Een aantal partijen kwam met een betoog over de verdichting, opgenomen in de Nota stedenbouwkundige transformatie. De VVD haalde na alle betogen van de politieke partijen nog even uit naar het college, waar ze zelf deel van uitmaken, dat volgens de liberalen ’te veel heeft verzuimd’. 

Burgerraadslid Gert Jongeneel (Slydregt.NU) mocht bij de behandeling van het agendapunt het spits afbijten. (Foto Peter Donk / Sliedrecht24)

Participatie
Namens Slydregt.NU voerde burgerraadslid Gert Jongeneel het woord. Hij benadrukte dat inwoners van Sliedrecht het recht hebben om gehoord te worden, om hun zorgen te uiten en om invloed uit te oefenen op de toekomst van hun gemeente. “Het lijkt er echter op dat de SGP-ChristenUnie dit aspect over het hoofd ziet, terwijl het juist zo cruciaal is in een democratische samenleving. Het is begrijpelijk dat we moeten bouwen om te groeien, maar dit mag niet ten koste gaan van de betrokkenheid van onze inwoners. In plaats van haastig vooruit te stormen, moeten we de tijd nemen om te luisteren naar de zorgen en behoeften van de mensen die deze gemeente tot een gemeenschap maken. Het is pas dan dat we werkelijk kunnen spreken van duurzame ontwikkeling”, aldus Jongeneel (Slydregt.NU)

Draagvlak
Het voorstel om de hoogte in te gaan en zo meer woningen op minder vierkante meters te plaatsen begrijpt Slydregt.NU wel. Jongeneel: “Dat benadert de maatschappelijke opgave om meer woningen te realiseren, maar meer ruimte voor groene gebieden, zoals aangegeven in het antwoord op vraag 16 blijft een punt van zorg. In dit verband wijst Slydregt.NU nadrukkelijk op het project Maaslaan. Wat gaat de wethouder hier nu aan doen? Een cruciale kwestie die zowel Slydregt.NU als de MAG terecht aansnijden, is de vraag over het draagvlak in onze gemeenschap. Het is van vitaal belang dat de beslissingen die genomen worden in het raadhuis in lijn zijn met het toekomstbeeld en de wensen van de inwoners. Dit draagvlak wordt niet alleen gevraagd, maar het moet ook actief gezocht en gekoesterd worden.”

Vertrouwen
Slydregt.NU verbaast zich niet over inbreng door inwoners. “Dat is een teken dat mensen begaan zijn met de toekomst van onze gemeente en dat ze een actieve rol willen spelen in het vormgeven van die toekomst. Het is van groot belang dat het college deze betrokkenheid omarmt en actief de dialoog aangaat met de gemeenschap, in plaats van slechts incidentele informatieavonden soms tijdens het avondeten met een voorlichtend (of nogal dicterend) karakter (bijeenkomst Lockhorst). Sliedrecht bloeit niet alleen op basis van ruimtelijke ontwikkeling, maar ook op basis van de wil en het vertrouwen van haar inwoners. Het college moet ervoor zorgen dat participatie een integraal onderdeel is van het beleidsvormingsproces, en dat de gemeenschap zich gehoord en betrokken voelt bij beslissingen die hun leefomgeving en toekomst beïnvloeden”, sprak Jongeneel sr.

Actief dialoog aangaan
Zonder deze participatie dreigt volgens Jongeneel de gemeente Sliedrecht het risico te lopen dat de visie van het college niet aansluit bij de werkelijke behoeften en wensen van de inwoners. Jongeneel: “Het lijkt erop dat het college zelf geen visie heeft en afhankelijk is van goedbedoelde raadgeving van externe deskundigen. Durft het college hier een eerlijk antwoord op te geven?” Het is volgens Jongeneel van groot belang dat het college actief de dialoog aangaat met inwoners op wijk- en buurtniveau om te begrijpen wat er werkelijk speelt en welke behoeften er bestaan. “Pas dan kunnen de besluiten van het college echt in lijn zijn met de belangen van onze gemeenschap. Het is de taak van onze gemeente om bruggen te slaan en ervoor te zorgen dat de stemmen van inwoners niet alleen worden gehoord, maar ook serieus worden genomen in het besluitvormingsproces”, aldus Jongeneel.

Dertien bouwlagen
Het CDA vond de gekozen naam voor de nota ‘echt veel te lang en veel te moeilijk’. Kennelijk had de naamsverandering van de nota een hoge prioriteit. Ook omdat het CDA er hun betoog mee begon. “Zelf kies ik liever voor een kortere, begrijpelijkere naam. Bijvoorbeeld de Nota Dorpskwaliteit. Dat is lekker simpel. Ik denk erover om hier een amendement voor in te dienen. Mijn vraag aan de andere fracties is wat zij daarvan vinden en of zij misschien ook hun handtekening onder zo’n amendement zouden willen zetten”, vond raadslid Vincent Prins (CDA), “Bij een paar drukke plekken willen wij de mogelijkheid openhouden dat er tot maximaal dertien bouwlagen wordt gebouwd. Het is goed dat hierover is nagedacht. Laten we ervoor zorgen dat er geen flats op een kluitje bij elkaar worden gebouwd. Daarom is het CDA Sliedrecht blij met de Visiekaart. Daarop staan locaties waar misschien hoge flats kunnen komen. Met de Visiekaart weten we nog niet zeker waar er wel hoge flats komen, maar we weten wel zeker waar er géén hoge flats mogen komen. Dat geeft ook duidelijkheid.”

Positief
Het CDA wil bouwen. “Met deze nota zorgen we ervoor dat we beter kunnen sturen op de bebouwingsdichtheid en op hoe nieuwe bebouwing er wel of niet uit mag zien. En vooral ook: waar er wel of géén hoge flats mogen komen. En dat alles met aandacht voor leefbaarheid en een groene omgeving. Het CDA Sliedrecht kijkt behoorlijk positief naar de nieuwe Nota voor stedenbouwkundige transformatie en verdichting in Sliedrecht. En als we er een Nota Dorpskwaliteit van maken, is dat helemaal mooi.” Het CDA – de partij van wethouder Ton Spek van Wonen – repte met geen woord over de insprekers. Volgens de partij komt de participatie later maakte hun fractievoorzitter eerder op de avond bekend. 

Vroegtijdig
Een document dat al bijna anderhalf jaar geleden voor het eerst werd aangekondigd in het programma ruimtelijke vernieuwing 2022-2023. “Tot op de dag van vandaag hebben wij als gemeente nog geen beleid voor verdichten. Deze nota moet daar verandering in gaan brengen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat al de locaties die in deze nota genoemd worden binnen een zo snel mogelijke tijd volgebouwd zullen worden. Deze nota moet er juist voor gaan zorgen dat als een ontwikkelaar ergens in het dorp een project wil gaan verrichten dat deze partij weet waar ze aan toe zijn en wat de mogelijkheden zijn. Daarnaast helpt dit ook ons als gemeente om al vroegtijdig aan ontwikkelende partijen aan te kunnen geven. Binnen deze zones mag er verdichting komen waarbij alle punten uit deze nota in acht genomen moeten worden, maar buiten deze zones is geen verdichting mogelijk”, aldus burgerraadslid Matthijs Ippel (SGP-ChristenUnie). Volgens zijn fractie ‘een nota echt van waardevol belang, het vroegtijdig kunnen sturen op binnenstedelijke projecten’.

Principes en beschermen
“De drie architecturale- en stedenbouwkundige hoofdprincipes kunnen wij als fractie volgen. Zeker ook de punten die daar nader uitgewerkt worden met betrekking tot hoogte vormgeving en de actieve plinten. Wij zijn dan ook van mening als je gaat verdichten neem dan ook echt deze punten mee en zet niet zonder goed geformuleerde stedenbouwkundige principes zomaar wat neer”, stelde Ippel jr, “Dan de drie locatieprincipes. Het eerste principe sprak ons als fractie eigenlijk direct al aan: “bescherm beeldbepalende en bijzondere plekken in Sliedrecht” die zijn dan ook al voor ons in beeld gebracht op kaart. Dit is dan misschien ook wel de kern van deze nota: niet overal is verdichten gewenst. De andere twee locatieprincipes kunnen we ons ook in vinden, zeker ook de verdichting in combinatie met voorzieningenclusters en het aanhaken op groen en blauw.”

Behoefteonderzoek
Tenslotte komen in het document de twintig thema’s voor Sliedrecht, met oog voor kwaliteit en Sliedrechts maatwerk. Ippel jr.: “Vooral de actieve plinten zijn een punt waarin veel waarde toegevoegd kan worden in de Sliedrechtse samenleving. Wel hebben wij als fractie nog wel een vraag. Zoals in de nota beschreven staat bieden deze plinten voldoende ruimte voor maatschappelijke functies en voorzieningen. Een goed punt wat zeker ook voor de huisvesting van huisartsen echt een kans is. Wel moeten we ervoor waken dat we door al deze plinten met maatschappelijke ruimtes geen overschot krijgen aan maatschappelijke ruimte. Het is misschien dan ook al ver op de zaken vooruitlopend maar is de wethouder het met ons eens dat dit wel een valkuil kan zijn, en dat hiervoor wel een soort van behoefteonderzoek voorafgaand aan de realisatie moet worden uitgevoerd? Graag horen wij dit van de wethouder.” 

Goede handvatten
De PvdA liet maandagavond weten niet tegen het verdichten van de bestaande dorpskern te zijn en ook niet tegen wat hogere gebouwen in het dorp. “In ons verkiezingsprogramma van vorig jaar staat onder andere: hoogbouw is geen taboe, maar dan wel op zorgvuldig uitgekozen plekken. Dat kun je natuurlijk gemakkelijk opschrijven , maar hoe doe je dat dan vervolgens? Wat is een zorgvuldig uitgekozen plek, en aan welke eisen moet die plek dan voldoen? En waar moet je nog meer rekening mee houden? Tot onze verrassing biedt de Nota stedenbouwkundige transformatie en verdichting in Sliedrecht, die ik hierna gemakshalve de nota verdichting zal noemen, goede handvatten om hierin keuzes te maken. Of, zoals in het voorstel staat, te adviseren en te sturen op verdichtings – en transformatie – initiatieven van marktpartijen”, sprak fractievoorzitter Ben van der Plas (PvdA). 

Woon- en leefomgeving
Mensen moeten zich volgens de PvdA prettig voelen in hun leefomgeving. Van der Plas: “Het kan natuurlijk ook niet de bedoeling zijn dat op iedere vrijgekomen postzegel meteen een appartementengebouw wordt geplaatst. Terecht wordt in de nota gesteld dat er op iedere locatie waar verdicht wordt maatwerk moet worden geleverd om een prettige en leefbare woonomgeving te creëren.”

Onderschrijven
Begin oktober 2023 stelde de gemeenteraad de Stedenbouwkundige Visie Binnenstedelijke
herstructurering vast. Van der Plas: “Onze fractie heeft toen tégen gestemd. Omdat er een nauwe samenhang bestaat tussen die stedenbouwkundige visie en de nota verdichting moet ik bekennen dat onze fractie niet geheel vrij van vooroordelen was toen het stuk voor besluitvorming werd aangeboden. Na lezing van de stukken zijn we tot de conclusie gekomen dat we de in de beslispunt stedenbouwkundige hoofdprincipes en locatieprincipes kunnen onderschrijven. De twintig thema’s, die gelden als kwalitatieve randvoorwaarden geven wat ons betreft een goed beeld van de kwaliteit van de architectuur en de leefomgeving die wordt nagestreefd.”

Veel vragen
Raadslid Timo Pauw (PRO Sliedrecht) was ook maandagavond kritisch. “Het college noemt deze nota. Het betreft een zelfbindend beleidsdocument van de gemeente.” Pauw nam even een moment stilte. “Ik wacht even zodat dit antwoord even in kan dalen aan deze tafel. Deze nota is er nog niet, maar de woorden gaan nog wel getoetst worden staan hier niet in. Hoe gaan we dit nu doen raad en college?”, vroeg Pauw zich af, “Collega-raadsleden, wat is deze een vastgesteld plan? Is dat een visie? Een voorbereidingskrediet? Een bestemmingsplan? Met andere woorden welke invloed heeft deze Nota? En ik voel zomaar aankomen dat wij het antwoord krijgen dat vraag ik aan het college dus stellen wij deze vraag ook maar aan hen.”

Geheime stukken
Ter afsluiting roerde Pauw het MAG advies aan. “Wij stelden er een vertrouwelijke technische vraag over maar kregen er een openbaar antwoord op terug. PRO Sliedrecht vindt het ingewikkeld deze MAG adviezen te lezen wetende dat zij niet alle informatie hebben. Dit hadden wij ook bij de vorige adviezen alleen groeit het aantal geheime stukken wel”, sprak Pauw. PRO Sliedrecht heeft er moeite mee dat zoals bij het Programma Ruimtelijke Vernieuwing er besluiten worden genomen die binnen een week of acht al weer worden tegengesproken met een nieuw besluit. Pauw “Wat zegt dat u collega’s over de waarde van deze Nota?”

Goed verdichten
“Wij willen niet alleen stenen stapelen, wij willen wat doen voor mensen. Die zin is blijven hangen. En ik dacht eraan bij het lezen van de nota”, begon raadslid Martin van Rossum (VVD) zijn betoog. De VVD wil maatschappelijke opgaven aanpakken. Van Rossum: “En juist die enorme vraag naar woningen is een kans. Alles wat we doen in de ‘fysieke leefomgeving’, Iedere steen die we leggen, moeten een maatschappelijk doel dienen. Woningbouw kan een hefboom zijn om maatschappelijke problemen op te lossen. We zien dus een aantal maatschappelijke opgaven. En als je niks doet, worden dat problemen. Alleen zo ver is het gelukkig nog niet. Door goed te verdichten, kun je een deel van deze problemen ook van een antwoord voorzien.”

Argumenten
Door goed te verdichten kun je volgens de VVD gelijktijdig woningen toevoegen en meer. “Met een alleen maar toenemend woningtekort, ook hier in Sliedrecht, zorgen we voor woonruimte, onderdak voor onze inwoners. Draagvlak voor voorzieningen vergroten. Daardoor houd je Sliedrecht ook op termijn leefbaar. De VVD wil graag voorzieningen als ons OV, de Kerkbuurt en maatschappelijke voorzieningen zoveel mogelijk overeind houden. Die studie schetst ook helder de risico’s van verkeerd verdichten. Woningen bouwen die beter aansluiten op de vraag. Je kunt een grote stap zetten door gelijktijdig te verduurzamen en woningen maken die levensloopbestendiger zijn. Scheelt ook woningaanpassingen. En je draagt en passant bij – zeker bij sociale huurwoningen – aan het tegengaan van energiearmoede. Kwalitatieve en klimaatadaptieve openbare ruimte. Dus ruimte creëren voor groen & voor water, voor speelruimte op straat. Er zijn talloze voorbeelden die laten zien dat je goed kunt verdichten, met vergelijkbare afmetingen en hoogten én gelijktijdig ook ruimte kunt vrijmaken voor een betere kwalitatieve openbare ruimte. Gezondere en socialere openbare ruimte. We weten nu, dankzij de ontwikkeling van de Omgevingspsychologie, veel beter dan 70 jaar geleden hoe je de openbare ruimte kunt inzetten voor het stimuleren van beweging en ontmoeting. Dat zorgt voor verbetering van de gezondheid en de sociale structuur. Mensen hebben aanleiding om op straat te zijn”, legde Van Rossum uit, “Kleinere, en daardoor beter betaalbare woningen. Door goedkope woningen te realiseren, in aanvullende woonmilieus, bied je ook perspectief voor jongeren. Als ze willen, kunnen ze dan makkelijker in Sliedrecht wonen en in Rotterdam (of Dordrecht) studeren. Dan blijven ze ook makkelijker onderdeel van de vereniging, waar ze al 15 jaar voetballen, volleyballen of korfballen. En zeker als het lukt om chirurgisch te verdichten doen in bestaande wijken, dan kun je mensen ook vasthouden in de wijk. Je sociale structuur blijft overeind. Goed voor bewoner én de wijk.”

Te veel verzuimd
Kritiek was er ook van de liberale collegepartij. Van Rossum: “Alleen het college heeft het naar onze mening te veel verzuimd om de maatschappelijke aanleiding te schetsen en er een perspectief tegen over zet. Het college raakt sommige thema’s wel, maar niet in de vorm van een samenhangen maatschappelijk perspectief. De nota is wel heel ruimtelijk. En als je dat verhaal onvoldoende en met te weinig samenhang vertelt, en vervolgens alleen een visie over ‘verdichting’ presenteert, dan lijkt het inderdaad alsof je graag stenen wilt stapelen.” Volgens de VVD een gemiste kans, “Scherper: zeker als er zoveel onrust is; als er vragen zijn over waarom grote ingrepen noodzakelijk zijn; dan heb je niet de luxe om het verhaal niet te vertellen. Dan moet je die maatschappelijke aanleiding, die bijvoorbeeld in de Koers 2030 wel zat, blijven vertellen. Iedere keer weer. Neem de tijd en ruimte om inwoners de noodzaak uit te leggen Dat zou de basis moeten zijn. De stedenbouwkundige visie, dat is slechts uitwerking. En echt, ik merk zelf dat als je dit verhaal vertelt, gewoon één op één, dan herkennen mensen het en begrijpen ze iets meer de noodzaak. En ik beloof ook, dat als het college dit doet, zal ik vijf minuten korter zijn. Winst voor iedereen”, vond Van Rossum.