Niet alleen uit solidariteit, maar ook onder druk opvang van asielzoekers

door Peter Donk
SLIEDRECHT – Deze week en volgende week praat de gemeenteraad over een asielzoekerscentrum voor een periode van vijf jaar. Dinsdag 14 februari 2023 werd dit publiekelijk gemaakt door de gemeente Sliedrecht. Je kon er op wachten, want Nederlandse gemeenten worden geacht eind dit jaar 75.000 asielzoekers te plaatsen. Wanneer gemeenten op regionaal niveau niet zelf op basis van vrijwilligheid met een sluitend aanbod komen, zal het Rijk aan de gemeenten een taakstelling opleggen. Een verplichting dus! 

Portefeuillehouder in deze Sliedrechtse kwestie is wethouder Ton Spek (CDA) van Wonen. (Foto gemeente Sliedrecht)

Alle kosten die voortvloeien uit de opvanglocatie dienen door het Rijk te worden afgedekt. Op dit moment wordt een premie van € 2.500,–  per extra opvangplaats (mits voor 1 mei a.s. definitief toegezegd) in het vooruitzicht gesteld. “Dit geld is vrij in te zetten”, licht het college toe.

Wet
Sliedrecht zit nu nog aan de voorkant van de Spreidingswet. In deze wet krijgen alle gemeenten de wettelijke taak asielzoekers op te vangen. De wet is nog niet afgerond, maar de verwachting is dat deze, na revisie op basis van het advies van de Raad van State van maandag 6 februari 2023, later dit jaar in werking zal treden. Het opvangen van honderd asielzoekers (of meer) ligt er nog een opgave bij de gemeente Sliedrecht, namelijk het huisvesten van statushouders (in de 1e helft van 2023 is de taakstelling vastgesteld op 35 personen). Het kabinet heeft verder gemeenten dringend gevraagd de crisisnoodopvang (in Sliedrecht zijn dat 48 mensen) open te houden tot 1 juli 2023. 

Rol COa
Terug naar het azc, waarover de raad gaat beslissen. Kerken, de moskee, sportverenigingen en de bibliotheek worden benaderd over wat zij kunnen bijdragen aan een goede ontvangst van asielzoekers in onze gemeente. “Met het aanbod van gemeente Sliedrecht om samen met andere gemeenten asielzoekers en statushouder op te vangen willen we een bijdrage leveren aan deze evenwichtige spreiding”, schrijft het college in het raadsvoorstel. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COa) is verantwoordelijk voor ontwikkeling, inrichting, financiering en exploitatie. Wettelijk gezien verzorgt het COa alle werkzaamheden om te komen tot een opvanglocatie. De inzet van een huisarts vindt bijvoorbeeld onder regie van het COa plaats. Bij het inrichten van een opvanglocatie in Sliedrecht-Noord is ook de veiligheid van belang, voor zowel de asielzoekers als de omgeving. Voor de veiligheid op de opvanglocatie is het COa verantwoordelijk. Over de veiligheidsaspecten worden afspraken gemaakt met het COa, de gemeentelijke diensten en politie, zoals dat nu ook voor de crisisnoodopvanglocatie het geval is. Hoewel het COa een grote rol heeft bij de opzet en exploitatie van de opvanglocatie, zorgt zij niet voor scholing, jeugdzorg en de meer algemene gezondheidszorg zoals ziekenhuisbezoek. Het college ziet dit als een nadeel: “Ook vraagt dit gehele proces (nu reeds) inzet van de gemeente op diverse beleidsterreinen, en doet beroep op capaciteit die momenteel onvoldoende beschikbaar is.”

Werken en onzekerheid
Het is de bedoeling dat de asielzoekers een zinvolle dagbesteding krijgen In de afgelopen periode blijkt dat de doorlooptijd van asielprocedures langer is dan wenselijk. Gedurende die tijd is er volgens de gemeente Sliedrecht sprake van zeer veel beperkingen die aan asielzoekers worden opgelegd. “Bekend is dat dit leidt tot verveling, wat niet bijdraagt aan het welbevinden van de mensen. Dat is ook de reden dat wij bij het Rijk/COa inzetten op het mogelijk maken dat asielzoekers een dagbesteding of werk in het vooruitzicht krijgen. De extra opvangplaatsen zorgen voor verminderde druk op het woningenbestand. De woonbehoefte in Sliedrecht ligt, net als in heel Nederland, ruim boven het aanbod van woningen. Extra druk is er daarbij door de meerjarige opdracht om statushouders te vestigen. Door het creëren van extra opvangplaatsen, bovenop de te verwachten opdracht van honderd opvangplekken, beperken we de druk op het woningaanbod, mits er dan wel statushouders worden overgenomen door omliggende gemeenten”, licht het college aan de raad toe. Op dit moment is het voor asielzoekers nauwelijks toegestaan om te werken tijdens de asielprocedure. College: “En ook kan men pas starten met het integratieproces als men een vergunning heeft verkregen. Daarmee wordt een barrière opgeworpen voor asielzoekers om actief te participeren in de omgeving waarin ze worden opgevangen en zich al voor te bereiden op een mogelijk inburgeringstraject.” Inzet van Sliedrecht is om het Rijk te verzoeken hier meer ruimte voor te creëren. “Vraag is, of het Rijk in staat is hieraan tegemoet te komen.”

Sliedrecht-Noord en alternatief
Een locatie in Sliedrecht-Noord heeft de voorkeur. College: “(Woon)ruimte onder de A15 is schaars en veelal niet geschikt voor de vestiging van een opvang voor asielzoekers. Er moet immers minimaal ruimte zijn voor honderd opvangplaatsen, de locatie moet passen binnen de criteria van het COa en de keuze mag geen belemmeringen opleveren voor reeds geplande ontwikkelingen. Om deze redenen gaat de voorkeur uit naar de ontwikkellocatie Sliedrecht-Noord.” Er moet nog het nodige worden onderzocht inzake de haalbaarheid van een opvanglocatie in Sliedrecht-Noord. College: “Mocht dit ertoe leiden dat de opvang niet tijdig kan worden gerealiseerd of in zijn geheel niet geschikt wordt bevonden, dan zullen we alternatieven moeten onderzoeken.”