Waterschap constateert te hoge waarden PFOA / GenX in irrigatiewater

SLIEDRECHT – Het Waterschap Rivierenland heeft in Sliedrecht op een aantal plaatsen een te hoge concentratie PFOA / GenX in irrigatiewater vastgesteld. Dat bericht wethouder Ed Goverde (PvdA) van Milieu donderdag 7 mei 2020 in een College Informatiebrief (CIb) aan de gemeenteraad. 

Dit is een foto van het onderzoek door het RIVM op donderdag 31 augustus 2017. (Archieffoto Brenda Donk / Sliedrecht24)

In 2018 deed het RIVM een vervolgonderzoek op het ‘moestuin-onderzoek’ in Sliedrecht, Dordrecht en Papendrecht in relatie tot de emissies van PFOA en GenX door Chemours/DuPont en de gevolgen daarvan voor gewassen. In dit vervolgonderzoek door het waterschap is gekeken naar de concentraties van deze stoffen in de bodem en het irrigatiewater. Doel was om inzichtelijk te maken of de desbetreffende grond geschikt is voor het telen van gewassen. In dat onderzoek bleek op een aantal locaties in Sliedrecht en Papendrecht een (sterk) verhoogde concentratie van PFOA en/of GenX in het irrigatiewater. Uit analyses van het RIVM bleek er geen risico voor de volksgezondheid op grond van de huidige grenswaarden en zijn de gewassen uit de moestuinen geschikt voor consumptie. Wel adviseerde het RIVM om binnen een straal van 1 km van de fabrieken de consumptie uit eigen tuin voor de zekerheid te beperken (niet te veel, niet te vaak). Dit advies was conform eerdere adviezen van het RIVM op grond van de andere onderzoeken.

Waterkwaliteit
Hoewel er geen directe risico’s voor de gezondheid waren geconstateerd, bleken er wel (forse) concentraties PFOA en GenX in het oppervlaktewater aanwezig te zijn. Goverde: “Waterschap Rivierenland heeft eind 2018 dan ook aangekondigd een meetprogramma te starten om een beter beeld te krijgen van de aanwezigheid van deze stoffen en hoe dit zich in de tijd ontwikkelt. Onlangs heeft het Waterschap de resultaten bekend gemaakt. De resultaten van dit meetprogramma laten zien dat op verschillende locaties in de Alblasserwaard de concentraties van de stoffen GenX en PFOA hoger liggen dan de geldende norm voor oppervlaktewater. Het waterschap als waterkwaliteitsbeheerder heeft het RIVM verzocht om voorlopige risicogrenswaarden vast te stellen voor het eten van vis en zwemmen in het oppervlaktewater.”

Zwemmen
Op basis van de nu door het RIVM afgeleide risicogrenswaarden concludeert het waterschap dat er geen gezondheidsrisico’s zijn bij zwemmen in aangewezen zwemwateren (Lammetjeswiel, Put van Ottoland, Surfplas Slingeland, natuurbad De Donk). In deze zwemwateren blijven de gemeten concentraties onder de risicogrenswaarden.

Eten vis
Op enkele locaties rond de eerdergenoemde moestuinen in Sliedrecht en Papendrecht worden risicogrenswaarden voor het eten van vis overschreden. “De metingen van het Waterschap zijn vergelijkbaar met die van het RIVM in het moestuin-onderzoek van 2018. De risico’s zijn met betrekking tot het eten van vis zijn volgens Waterschap Rivierenland echter beperkt. Ten eerste gaat het hier om niet aangewezen viswateren. Ten tweede zou iemand voor een mogelijk gezondheidsrisico dagelijks vis moeten eten die op deze locaties is gevangen. Desondanks raadt het waterschap het eten van op deze locaties gevangen vis af”, deelt Goverde de gemeenteraad in de CIb mee.

Afname verwacht
De emissie naar de lucht van PFOA door Chemours is in 2012 beëindigd en ook de vergunde emissies van GenX naar water en lucht zijn volgens Goverde sinds 2017 ‘aanzienlijk gereduceerd’. Goverde: “Het waterschap stelt dat naar verwachting de gemeten concentraties in oppervlaktewater en bodem daardoor langzaam maar gestaag afnemen. De resultaten van het meetprogramma van Rijkswaterstaat, waarover u in november 2019 bent geïnformeerd, bevestigen dit beeld.”

Overschreden
In het programma is één locatie in Sliedrecht meegenomen. Het betreft een sloot bij een moestuin aan de Baanhoek, die ook onderzocht is in het eerdere RIVM onderzoek. Net als toen is de concentratie PFOA en GenX relatief hoog op deze locatie. “Uit het eerdere onderzoek van het RIVM bleek echter dat dit geen risico’s voor de gewassen oplevert. Nu constateert het RIVM ( dat in opdracht van het Waterschap Rivierenland de meetresultaten beoordeelt-red.) dat de risicogrenswaarden voor zwemmen en het eten van vis hier wel worden overschreden. De aard van deze locatie, een relatief smalle sloot, maakt het erg onwaarschijnlijk dat hier dagelijks gezwommen of wordt gevist. Gezondheidsrisico’s kunnen dan ook in principe uitgesloten worden. De concentraties PFOA en GenX zijn echter opvallend hoog t.o.v. de andere locaties. Hier wordt geen heldere verklaring voor gegeven. Wij zien graag dat het waterschap hier nader onderzoek naar doet om een betere duiding aan te geven. Dat kan dan namelijk leiden tot aanknopingspunten om maatregelen te treffen en de waterkwaliteit actief te verbeteren. Wij gaan hierover met het waterschap in overleg”, aldus Goverde.