door Peter Donk
SLIEDRECHT – Het is zondag 27 november 2022 precies tachtig jaar geleden dat Sliedrecht werd opgeschrikt door een groot treinongeluk. Het was het grootste treinongeluk tot nu toe in Nederland na Harmelen, Weesp en Schiedam. De treinramp nabij het station ging de Nederlandse geschiedenisboeken in. Er waren 18 doden en 42 gewonden te betreuren op vrijdagavond 27 november 1942.
Vijf jaar geleden werd een bord onthuld, dat herinnert aan de treinramp. Een initiatief dat werd ondernomen door de redactie van online krant Sliedrecht24, die contact legde met de toenmalige NS-directeur Van Boxtel. Die legde contact met de NS regio. Kwam er inzet vanuit de Historische Vereniging Sliedrecht en de gemeente Sliedrecht. Met het bord als resultaat. (Foto Hans van der Aa / Sliedrecht24)
Tekst gaat verder na foto.
Van het ongeluk bestaan nog verschillende foto’s. (Archieffoto via Historische Vereniging Sliedrecht)
We gaan terug naar de tijd dat Nederland in oorlog was. Om precies te zijn naar de bewuste vrijdagavond. Vanaf het station Leerdam vertrekt een werktrein naar Dordrecht getrokken door een stoomlocomotief. Het is avond en donker. In de trein zitten hoofdzakelijk grondwerkers. Ze verdienen hun brood bij de Heidemaatschappij (tegenwoordig Arcadis-red.). Het bedrijf zit in Gorinchem. De reis vanuit Leerdam verloopt voorspoedig tot het in Sliedrecht vreselijk mis gaat ter hoogte van het station. Daar klapt de loc (trein 10814) in volle vaart op de stoptrein (trein 3168), die klaarstaat om elk moment richting Dordrecht te vertrekken.
Vuurgloed
De klap is zo hard dat veel mensen in de houten rijtuigen van de personentrein het ongeluk niet overleven. Eén treinstel vliegt meteen in brand. Verschillende passagiers zijn vermoedelijk op slag dood of raken zo ernstig gewond, dat ze kort daarna overlijden. Een aantal overleeft met verwondingen de ramp. Er zijn 18 doden en 42 gewonden. De trein met houten treinstellen wordt vermorzeld door de locomotief, die nog zeker 100 meter doorschuift, ontspoort en kantelt. Door de klap ontstaat een vuurgloed, waardoor brand ontstaat en rookwolken stijgen op vanaf de rampplaats. Het vanwege de oorlog verduisterde Sliedrecht wordt opgelicht door een brand bij het station. Een aanwijzing dat het erg mis is gegaan.
Noodhospitaal
Van de ramp zijn twee leden van de EHBO getuige. Zij verrichten de eerste hulp en slaan alarm. Medewerkers van het Rode Kruis en de brandweer komen in actie. Opvangplaats voor slachtoffers wordt de 2e klasse wachtkamer en de woning van de stationschef. De Duitse bezetter zet ondertussen de omgeving af. De luchtbeschermingsdienst verzorgt gewonden, die onder andere naar het ziekenhuis in Sliedrecht gaan. Maar daar is niet veel ruimte. Er staan in het Groene Kruis ziekenhuis maar 15 bedden en dat is veel te weinig. In de Kerkbuurt wordt daarom de gymnastiekzaal (bij de ouderen bekend als C12-red.) gebruikt als noodhospitaal.
Gebrekkige communicatie
Het valt niet mee om in het donker de doden te bergen en gewonden te verzorgen. Inmiddels is het nacht als het vuur – dat nog enigszins hielp als ‘verlichting’ bij de evacuatie van slachtoffers en de verzorging – wordt gedoofd. Want de Duitsers zijn niet toeschietelijk bij de ramp. De verduisteringsvoorschriften moeten worden gehandhaafd. Het leed is groot! Duidelijk is dat de trein uit Leerdam op het verkeerde spoor terecht is gekomen. Dat was het gevolg van vermoedelijk gebrekkige communicatie. Sein A2 was op veilig gezet. Achteraf had dat niet gemoeten. Daardoor reed de loc achterop de passagierstrein.