HARDINXVELD-GIESSENDAM / SLIEDRECHT – Voor Sliedrechter Cornelis Willem de Kok (53) en drie van zijn collega’s zijn zaterdag 8 november 2025 een herdenkingsbord en vier bomen onthuld bij scheepswerf De Merwede in Hardinxveld-Giessendam. De Duitse bezetter fusilleerde het viertal op 3 mei 1943 als reactie op de april-meistaking van 1943. In Sliedrecht wordt een struikelsteen geplaatst voor Cornelis Willem de Kok. Daarmee wordt straks zowel in Hardinxveld-Giessendam alsook in Sliedrecht de herinnering aan hem levend gehouden.
De gefusilleerde timmerman Cornelis Willem de Kok. Zijn lichaam is nooit teruggevonden. (Aangeleverde archieffoto stichting Struikelstenen Sliedrecht)
Op 29 april 1943 brak er in Nederland de april-meistaking uit als gevolg van het bericht van de Duitse bezetter dat alle Nederlandse militairen weer in krijgsgevangenschap moesten. Zij zouden via de Arbeitseinsatz verplicht te werkgesteld worden in Duitsland. Naar schatting een half miljoen Nederlanders legde daarop het werk neer. Om het staken te stoppen voerde de Duitse bezetter op 1 mei 1943 het standrecht in waardoor op staken de doodstraf stond. Ruim tweehonderd Nederlanders vonden de dood. Ook in Sliedrecht en omgeving werd er gestaakt. In Hardinxveld-Giessendam werd er onder andere gestaakt op scheepswerf De Merwede. Daar greep de Duitse bezetter hard in en vier medewerkers hebben dit met de dood moeten bekopen. Vandaag (zaterdag 8 november 2025) werd er met een herdenkingsbord en vier bomen, een levend monument onthuld voor de vier gefusilleerde medewerkers. Onder hen is ook de Sliedrechtse timmerman Cornelis Willem de Kok.
Schijnproces
Cornelis Willem de Kok werd op 9 oktober 1889 geboren in Hardinxveld. Op 19 mei 1914 trouwde hij in Sliedrecht met de in Sliedrecht geboren Wilhelmina Hendrina ’t Jong. Cornelis Willem de Kok was timmerman op scheepswerf De Merwede. Een collega van hem heeft na de oorlog verklaard dat Cornelis Willem de Kok op de bewuste 3 mei 1943 ’s morgens naar scheepswerf De Merwede vertrok waar hij om zeven uur aanwezig was om aan het werk te gaan. Maar omdat er vanwege de staking niemand op de scheepswerf aanwezig was, is hij weer naar huis vertrokken. Toen hij in het begin van de middag van diezelfde dag bericht kreeg dat hij alsnog aan het werk moest gaan, is hij weer vanuit zijn woning aan de Stationsweg 135 in Sliedrecht naar de scheepswerf in Hardinxveld vertrokken waar hij weer op tijd aankwam. Om half twee die middag kwam er een aantal Duitsers op de scheepwerf en werden 45 aanwezige werknemers gearresteerd. Vierentwintig van hen zijn vanwege hun jonge leeftijd direct weer vrijgelaten en de overige eenentwintig zijn naar de Heemraadssingel in Rotterdam gebracht waar de Sicherheitsdienst en het Standgericht gevestigd waren. Een schijnproces volgde en zeventien van hen werden hierbij veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf en zij zijn daarna naar kamp Vught gebracht. De overige vier medewerkers (onder wie ook Sliedrechter Cornelis Willem de Kok) werden in datzelfde schijnproces ter dood veroordeeld. Daarna kregen zij nog kort de tijd om een afscheidsbrief te schrijven waarna zij nog diezelfde 3 mei (zeer waarschijnlijk in Scheveningen) zijn gefusilleerd. De geschreven afscheidsbrieven worden de volgende dag bij hun familieleden bezorgd, maar op dat moment was het vonnis al voltrokken. Het lichaam van Cornelis Willem de Kok en de lichamen van zijn collega’s Jan Willem de Blaey, Cornelis van Giessen en Dirk Loeve zijn door de Duitse bezetter niet teruggegeven aan hun nabestaanden. Ook zijn de lichamen tot op de dag van vandaag nog altijd niet teruggevonden.
Struikelsteen
Online platform Sliedrecht in oorlogstijd en Stichting Struikelstenen Sliedrecht vinden het belangrijk dat het persoonlijke verhaal van Cornelis Willem de Kok ook in Sliedrecht niet vergeten wordt en dat de herinneringen aan de april-meistaking levend blijft. En daarom maken zij zaterdag 8 november 2025 officieel bekend dat er in Sliedrecht een struikelsteen voor Cornelis Willem de Kok gelegd gaat worden bij de woning van waaruit hij op 3 mei 1943 wel vertrok, maar nooit meer naar terugkeerde. Het moment van plaatsing zal plaatsvinden in overleg met diens nabestaanden en met de andere betrokkenen. Een moment was zaterdag nog niet gekozen.