door ArieJan van Termeij
SLIEDRECHT / HARDINXVELD-GIESSENDAM – Aan de Zwijnskade, op grens met Wijngaarden, Sliedrecht en Hardinxveld-Giessendam is donderdagmiddag 17 april 2025 een informatiebord rond de toenmalige Duitse luister- of peilpost (uitgerust met radar in de Tweede Wereldoorlog – red.) onthuld door burgemeester Dirk Heijkoop (CDA) van de Gemeente Hardinxveld-Giessendam, Jan de Vries (CDA) van de Gemeente Sliedrecht en Theo Segers (ChristenUnie) van de Gemeente Molenlanden.
Het informatiebord op deze plaats krijgen, was niet zo eenvoudig. De locatie in de gemeente Hardinxveld-Giessendam, de weg en de berm in Sliedrecht en het beheer van het gebied bij het Waterschap Rivierenland. Maar met hulp van de drie burgemeesters is het met de administratieve rompslomp toch gelukt. (Foto ArieJan van Termeij / Sliedrecht24)
In traditionele legervoertuigen o.a. een Jeep uit 1944, een Commando radio voertuig uit 1941 begeleid door twee originele Harley motoren kwamen de burgermeesters aan op de locatie.
Tekst gaat verder onder foto.
Totstandkoming
Op initiaties van Norbert Zaalberg (archeologische werkgemeenschap Nederland afd. 11) en met hulp van o.a. de plaatselijke historische verenigingen is dit bord tot stand gekomen. Zaalberg realiseerde zich dat Wijngaarden als enige dorp in de gemeente Molenlanden geen oorlogsmonument had en hierbij ook geen zichtbare herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Hij had van oud-inwoners vernomen dat er aan de Zwijnskade een luisterpost van de Duitsers was geweest. Waarna hij samen met zijn vrouw en Arjan Wemmers, Danny Stam en Bert de Jong (re-enactor vereniging US Army Air Force) foto’s ging bestuderen om de luiste locatie van de luisterpost te ontdekken. Die bleek langs de Zwijnskade te hebben gelegen op grondgebied van Hardinxveld-Giessendam. Dus net buiten Wijngaarden. Dat was in de oorlog Sperrgebiet. Je mocht dus niet zomaar over de Zwijnskade, dat was verboden. Alleen op zondag was het toegestaan om naar de kerk te gaan. Verder was het een afgesloten weg met enkel de boerderij van de familie Boer in de buurt. Na onderzoek van De Jong bleek de luisterpost in werkelijkheid een Duitse peilpost van acht meter hoog te zijn, uitgerust met radar, gebouwd in 1942. Deze peilpost had tot doel voor de Duitse vliegtuigen de juiste route te bepalen, maar ook signaleerde deze post geallieerde vliegtuigen, waarvan er 20 in de polder zijn neergehaald en waarbij vele slachtoffers zijn gevallen.
Tekst gaat verder onder foto.
Toespraken
Burgemeester De Vries gaf aan blij te zijn dat de verhalen nog steeds rondgaan. En de monumenten, struikelstenen, maar ook de informatieborden zijn van groot belang om het verhaal te blijven vertellen. En de grote waarde van de vrijheid, die wij dagelijks mogen ondervinden. Burgemeester Segers vertelde het verhaal dat de oorlog is gewonnen door zijn vader. Wat direct de aandacht trok van de aanwezige jeugd. Het verhaal over zijn toen 11 jaar oude vader gaat over het feit dat bij de grootouders van Segers Duitsers waren ingekwartierd. Zijn oma waste de kleding van de Duitsers en als ze dan aan de waslijn hingen, haalde de 11-jarige vader van Theo de kogels uit de kleding en verwijderde het kruit eruit. Daardoor kon op de schietmomenten niets worden geraakt. “Dit is maar een verhaal, maar de oorlog is wel heel dichtbij. En daarbij kunnen wij ons ook niet voorstellen dat er zes miljoen Joden zijn weggevoerd. Dus laten wij allen de gruwelen doorvertellen en hier in vrede met elkaar leven”, aldus Segers. Burgemeester Heijkoop gaf aan dat burgemeesters verhalenvertellers zijn. Heijkoop: “Maar verhalen ontstaan door mensen die het doorvertellen. Op scholen, bijeenkomsten in gezinnen maar vooral ook zichtbaar op deze herdenkingsborden. Zo maken meerdere stukjes een verhaal, waarvan we de juistheid nooit zullen weten. Zo ook de verhalen van deze radarpost die op verschillende manieren is verteld.”
Tekst gaat verder onder foto.
Rustbank
Na de toespraken gingen de drie burgemeesters met enkele aanwezige kinderen over tot de onthulling van het bord. Waarna er met oudere inwoners nog diverse verhalen werden opgehaald. Zo werden de lege hulzen getoond als ook het verzetsherdenkingskruis. Het bord is goed te zien op de Zwijnskade, vlak voor de kruising met het Oosteinde. Er is een bankje bijgeplaatst, om ook nog van de prachtige Alblasserwaard te genieten.