door Hans van der Aa
SLIEDRECHT – In Dordrecht en omgeving zijn moestuinen vervuild met de zeer zorgwekkende chemische stof PFOA. Deze stof is afkomstig van chemiebedrijf Chemours, aan de overkant van de rivier de Merwede, in Dordrecht. De gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht hebben samen met Chemours het onafhankelijk projectbureau Moestuinherstel aangesteld om de vervuiling van PFOA in moestuinen aan te pakken. De pilot daarvan ging maandagmiddag 3 maart 2025 van start op het adres Baanhoek 453. Dat ging niet zonder slag of stoot.
De vervuilde bovenlaag van de moestuin van bewoner Ad Bons is vervangen door ‘geschikte tuingrond’. Als symbolische handeling voor de start van de pilot plant Bons hier een aantal rabarber- en knoflookplantjes. Blij met zijn nieuwe grond toont hij zich allerminst. (Foto Hans van der Aa / Sliedrecht24)
Er zijn in de pilot drie moestuinlocaties geselecteerd op verschillende afstanden van Chemours. De meest dichtbije locatie – in zone 1 – is gelegen aan Baanhoek, op korte afstand direct tegenover Chemours. De twee andere pilotlocaties in zone 2 liggen in de gemeente Molenlanden en Papendrecht. Op basis van ervaringen op de drie proeflocaties en informatie uit extra bodemonderzoeken bepaalt het projectteam de aanpak voor de andere moestuinen in het projectgebied. Het gaat daarbij om particuliere moestuinen en moestuinen in verenigingsverband.
Tekst gaat verder onder foto.
Actiegroep
Een groep demonstranten van de actiegroep Stop PFAS Stop Chemours – onder wie Kees van der Hel en Joop Keesmaat – werden bij de toespraken en de symbolische openingshandeling op afstand gehouden. Dat weerhield hen er niet van om hun aanwezigheid kenbaar te maken. Vanuit een naastgelegen tuin scandeerden zij termen als: ‘Wij gaan dit winnen!’ en ‘Nul uit de pijp!’. Verschillende spandoeken en actieborden werden daarbij getoond.
Tekst gaat verder onder foto.
Geschikte tuingrond
De moestuin van Baanhoek 453 – en uiteraard ook op veel andere locaties – is in het verleden verontreinigd geraakt met PFOA. De bovenste 50 cm van de moestuin van ruim 300 vierkante meter is afgegraven en vervangen door ‘geschikte tuingrond’. Volgens het projectteam kan de betrokken moestuinder – i.c. de heer Bons – weer veilig en zonder beperkingen gewassen uit eigen tuin eten.
Lemaire
Locale én landelijke media waren in groten getale aanwezig om de start van de pilot samen met andere belangstellenden bij te wonen. Roelf Polman, voorzitter van de Raad van Toezicht van de stichting Moestuinherstel i.o., heette iedereen welkom. Daarna kwam An Lemaire, directeur van Chemours Netherlands B.V., aan het woord (zie foto hieronder). Zij sprak onder andere: “Het is een complexe zaak en doorzettingsvermogen heeft deze samenwerking mogelijk gemaakt. Ik hoop niet dat dit project alleen de grond verbetert, maar ook de band tussen Chemours en de gemeenschap versterkt. We willen een goede buur zijn en de ‘chemie’ tussen mensen is waar het voor mij om draait.”
Positieve eerste stap
Vervolgens kwam wethouder Roelant Bijderwieden (VVD) van Milieu aan het woord (zie foto hieronder). Hij toonde zich content met de start van de pilot en sprak onder andere: “Dit plan richt zich erop dat tuinders weer zonder beperkingen kunnen eten uit hun eigen moestuinen. Chemours heeft uitgesproken dat zij financieel garant staan voor de uitvoering van het herstellen van de moestuinen. De betrokken gemeenten beschouwen dit als een positieve eerste stap. Chemours heeft daarnaast aangegeven niet alleen moestuinen op gemeentegrond te willen herstellen. Maar ook particuliere moestuinen. Wat we als gemeenten zeer waarderen.” Om er vervolgens aan toe te voegen: “Samen met de gemeenten Dordrecht, Papendrecht en Molenlanden blijven we ons daarnaast inzetten op drie vlakken:
1. Het herstellen van de vervuiling veroorzaakt door de uitstoot van PFOA en GenX door Chemours. Deze pilot is daarin een eerste stap.
2. Het terugdringen van de huidige uitstoot van PFAS in het algemeen. Hoewel deze al veel minder is dan in het verleden, zijn we er nog niet. We streven naar nul uitstoot.
3. Een verbod op het uitstoten van deze stoffen.”
Onvrede
Het projectteam Moestuinherstel heeft als doel om moestuinen in de vier gemeenten – Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht – weer geschikt te maken voor het veilig telen en consumeren van gewassen. Bons – bewoner en hobby-groenteteler van de proeflocatie aan Baanhoek (zie foto hieronder) – werkte mee aan de openingshandeling maar toonde zich allerminst tevreden met het resultaat. Hij kwalificeerde de opgebrachte grond als ‘blauwe klei’. “Het is gewoon dooie grond, daar wil nog geen gras op groeien…” Op de vraag of hij op deze nieuwe grond weer groente gaat verbouwen, reageerde hij stellig: “Ik denk er niet over!”
De reactie van de heer Bons verrast mij niet. Saneren van de groond heevft duidelijk ook zijn nadelen.
In zwijndrecht denken ze ook aan saneren. Ze hebben daar meer .ast van PFOS. Er zit PFOS in de lucht en er is dus natte en droge neerslag en er is, zo weet men ondertussen goed, verspreiding. Het blijft niet helemaal proper.
De resultaten van het bloedonderzoek in Zwijndrecht in 2024 hebben een forse daling van de concentraties PFOS getoond in vergelijking met de resultaten van 2021. Men zal begrijpen dat niet iedereen blij was, bv. advocaat Lenssens niet. Maar het is een blijde boodschap. Voor Percentie 95 bv. was die daling van 87,8 ng/mL naar 23,35 of een daling met 35,35% per jaar exponentieel. Exponentieel werkt bv. zo: is er 100 en 10% daling per jar dan wordt dat 90. Het tweede jaar gaat er weer 10% van af en dat is 10% nu van 90, dus 9. Blijkt over 81 en z0 verder.
Zou men er niet eens echt ovrrdenken om de vervuiling gewoon weg te laten ebben, locale ziekmakendheid is niet bewezen bij huidige concentraties en de concentrzties PFOA dalen met de ttijd sinds stopzetting productie..
In een interview met Rijnmond zegt de moestuinder Ad Bons over de grond. “Al 34 jaar tuinier ik hier en dan wordt het verdomme vernacheld” en “De grond is niet goed. Het is blauwe klei, daar groeit nog geen gras op”. Het is “hele dooie grond”. En de uitsmijter van Ad Bons die verdrietig en boos tegelijkertijd is: “34 jaar ziel en zaligheid en dan krijg je die vuile teringzooi”.
Het is triest voor de heer Bons. Een persoonlijk drama. 34 jaar ziel en zaligheid geinvesteerd naar de knoppen. De gehele start van het project Moestuinherstel is uitgelopen op een totaal fiasco als je dit te horen krijgt van de moestuinder. Want voor hen doe je het immers. Dit is geen feestmoment. Stichting Moestuinherstel (waar ook de gemeente in zit) moet hier iets mee. De gemeente is politiek verantwoordelijk en ze kunnen niet net doen of er niets aan de hand is.
Volgens Ad Bons is het dooie grond en kan hij hier geen groente op verbouwen want er kan nog geen gras op groeien. Nu kan hij nog geen PFAS-vrije groenten verbouwen. Voor de kosten die hier nu zijn gemaakt, kunnen heel veel burgers zelf schone moestuingrond naar eigen keuze kopen door gewoon een belastingteruggave bij de gemeentebelastingen te doen zodat het geen uitvoeringskosten kost. Verder natuurlijk per direct Nul uit de pijp!